Üniversite Senatosunun 19.12.2017 tarih ve 20 nolu tutanağının 1. Maddesinin ekidir.
T.C.
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ
FEN ve MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ
ETİK KURUL YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 –(1) Bu Yönergenin amacı, Gaziantep Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimi alanlarında, bu yönerge kapsamına giren her tür bilimsel araştırma, çalışma, yayın ve etkinliklerde uyulması gereken bilim etiği kurallarını ve bu alanlarda etik kurulunun oluşumu, görev, yetki, sorumluluk ve çalışma esaslarını belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 –(1)Bu Yönerge, Gaziantep Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimi Alanlarında çalışanların;
ç) Yurtiçinde ve yurtdışında her çeşit basın, görsel, işitsel ve dijital yayın organlarında yayımlanan ya da yayımlanmak üzere gönderilmiş olan her tür yayınla ilgili yayın etiği sorunlarını,
kapsar.
Dayanak
Madde 3 –(1) Bu yönerge 2547 sayılı Kanunun 42 inci ve 65 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4–(1)Bu yönergede geçen;
ç) Başkan: Gaziantep Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurul Başkanını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler
Madde 5– (1) Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler şunlardır:
ç) Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
(2) Diğer etik ihlal türleri şunlardır:
ç) İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Olarak Değerlendirilemeyecek Haller
Madde 6– (1) Bir başkasının özgün üslup ve ifadesinin aynen kullanmamak şartıyla, anonim bilgilerin, bilim alanlarının temel bilgilerinin, matematik teoremleri ve ispatları gibi önermelerin çalışmalarda kullanılması etik ihlal olarak değerlendirilemez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Etik Kurulunun Oluşumu, Görevleri, Toplantı Usul ve Esasları
Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulun Oluşumu
Madde 7– (1) Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulu, ilgili bilim alanlarında görev yapan profesör unvanına sahip öğretim üyeleri arasından iki yıllık süreyle Fen Bilimleri Enstitü müdürünün önerisi ve Rektör onayı ile atanan yedi üyeden oluşur.
(2)Kurul başkanı kurul üyeleri arasından Rektör tarafından seçilir. Başkanın görev süresi iki yıldır. Başkan, kurul üyeleri arasından bir kişiyi başkan yardımcısı olarak seçer. Başkanın katılmadığı toplantılarda başkan yardımcısı, kurul toplantılarına başkanlık eder. Başkanın görevinin sona ermesiyle birlikte başkan yardımcısının görevi de sona erer.Başkanın görevinin sona ermesi veya herhangi bir sebeple başkanlıktan ayrılması durumunda aynı usullerle yeniden başkan seçilir.
(3) Görev süresi biten bir üye aynı usulle yeniden seçilebilir. İzinsiz ve özürsüz olarak üst üste üç toplantıya katılmayan veya en az altı ay süreyle izinli olan üyenin, üyeliği kendiliğinden sona erer. Herhangi bir nedenle boşalan üyelik için, aynı usulle yeni üye seçilir.
(4) Kurul, kurul üyelerden birini raportör olarak görevlendirir. Raportör, toplantı sonrası alınan kararları ve toplantı sonuç raporunu en geç beş iş günü içinde düzenler. Dosya ile ilgili hazırlanan rapor, toplantıya katılan üyelerin tamamı tarafından imzalanır.
(5)Kurul üyelerinin haklarında etik ihlalinde bulunduklarına dair kesinleşmiş bir adli veya idari karar bulunmamalıdır.
(6) Etik kurallarına aykırı eylemi tespit edilen etik kurulu üyesinin görevi, Rektörün bu konudaki kararının kendisine tebliği ile sona erer.
(7)Kurul tarafından gerekli görülmesi halinde çalışmaların verimliliğini sağlamak amacıyla Fen ve Mühendislik Bilimleri alanlarında üç öğretim üyesinden oluşan farklı bilimsel araştırma ve yayın etiği kurulları da oluşturulabilir. Bu kurula üye seçimi, kurulun oluşumu, görev, yetki, sorumluluk ve çalışma esaslarını Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulu belirler.
(8)Hukuki işlemler üniversitenin hukuk müşavirliği ile koordineli yürütülür. Kurulun yazışmalarını ve arşiv işlerini yürütmek üzere bir sekreter, toplantı odası ve arşiv yeri ile kurulun ihtiyacı olan büro ve kırtasiye malzemeleri ve yazışma giderleri Enstitü Müdürlüğü tarafından temin edilir.Büro hizmetlerinin ve başvuruların gündeme alınması ile ilgili işlemlerin aksamadan yürütülmesinden kurul başkanı sorumludur. Kurulun tüm yazışmaları başkan aracılığıyla yapılır. Ancak, kurum dışı yazışmalarda Rektörlüğün bilgisi ve onayı gerekir.
Kurulun Görevleri
Madde 8– (1)Etik kurulun görevleri şunlardır:
ç) Etik ihlal inceleme sonucunda alınan kararları rektörlüğe sunmak,
Kurulun Toplantı Usul ve Esasları
Madde 9– (1)Kurul üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Oylamada çekimser oy kullanılamaz. Oy eşitliği halinde toplantıya başkanlık eden üyenin oyu yönünde karar verilmiş olarak kabul edilir.
(2) Toplantı kapalı usulde yapılır. Üyeler, inceleme konusu dosyanın içeriğini kurul toplantısı dışında başkalarıyla tartışamaz ve dosyaların içeriği hakkında bilgi veremez.
(3)Kurul, bilimsel araştırma ve yayın etiği çalışmalarını bizzat yürütür. Ancak gerektiğinde alanında uzman bilirkişilerden yazılı veya sözlü görüş de alabilir. Bilim alanında öğretim üyesi bulunmaması halinde, üniversite içinden veya dışından en yakın bilim alanında çalışan öğretim üyeleri arasından bilirkişi görevlendirilebilir.Uzman ve bilirkişiler yaptıkları incelemeyle ilgili edindikleri bilgi ve belgeleri başkaları ile tartışamaz ve açıklayamazlar.Birden fazla bilirkişi atanması halinde her bilirkişi ayrı ayrı rapor tanzim eder.Kurul ayrıca etik ihlal iddialarında, hukuki anlam ve kapsamına ilişkin olarak bir hukukçu bilirkişi de görevlendirebilir. Bilirkişilerin toplantıya davet edilmeleri ve sözlü görüş alınması durumunda bu kişilerin oy hakları yoktur. Kurul, gerek gördüğü durumlarda ilgili şahısın/şahısların sözlü bilgilerine bu kişi/kişileri toplantıya davet ederek başvurabilir.
(4) Bilirkişiler dosya kendilerine ulaştığı andan itibaren en geç bir ay içerisinde konuya ilişkin raporunu kendisine gönderilen örneğe uygun olarak hazırlayıp gönderirler. Bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en çok bir ay uzatılabilir.
(5) Bilimsel araştırma ve yayın etiği kurul üyeleri kendileriyle, kendilerinin daha önce birlikte çalışma yaptıkları kişilerle ve etik ihlalde bulunduğunu iddia ettikleri kişilerle ilgili etik ihlali iddialarının görüşüldüğü toplantılara katılamazlar.
(6)Etik ihlal incelemelerinde aşağıdaki kişiler; bilirkişi ve uzman olarak görevlendirilemezler:
ç) İlgili ile aralarında husumet bulunan kişiler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Etik Kurula Başvuru ve Kurulun Çalışma Esasları
Madde 10– (1) Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kuruluna ulaşan etik ihlal iddiaları ve Etik Kurul Onay Belgesi talebi kurul tarafından incelenir. Söz konusu etik ihlal iddiaları ve Etik Kurul Onay Belgesi istenen proje başvuruları ile ilgili tüm bilgi ve belgeler kurula zamanında iletilmek zorundadır. Kurula yapılan her başvuru için bir dosya açılır.
(2) Kurula gönderilen ve etik ihlal iddiası içeren şikâyet ve ihbar dilekçelerinde, kişilerin doçentlik başvuru sürecinin devam ettiğinin de belirtilmesi halinde hakkında etik ihlal iddiası bulunan kişinin devam eden bir doçentlik başvurusunun bulunup bulunmadığı hususu kurulun talebi üzerine rektörlük tarafından derhal Üniversitelerarası Kurul Başkanlığından sorulur. Üniversitelerarası Kurul Başkanlığınca devam eden doçentlik başvurusunun bulunduğunun bildirilmesi halinde iddialar ile ilgili tüm bilgi ve belgeler Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına gönderilir. Etik ihlali iddiası sebebiyle hakkında inceleme başlatılan kişilerden iddialara ilişkin olarak gerekli bilgi ve belgelerle birlikte on beş gün içinde yazılı savunmaları istenir.İlgilinin talebi üzerine kurul tarafından bu süre en fazla on beş gün daha uzatılabilir. Gerekli görülen hallerde savunma sözlü olarak da alınabilir. Hakkında inceleme başlatılanlar, yazılı savunmalarını sunmak üzere iddiaları içeren evrakların bir örneğinin kendilerine verilmesini talep edebilir. İlgili kişiler, savunma talep yazısının kendilerine ulaştığı tarihten itibaren on beş gün içerisinde savunmalarını vermedikleri ve ek süre talep etmedikleri takdirde, bu durumun savunma istem yazısında belirtilmesi koşuluyla kurul, diğer bilgi ve kanıtlara dayalı olarak da karar verebilir. Ancak bu halde bu kişilerden yeniden yazılı savunma istenmeden de incelemeye devam edilebilmesi için, iddiaları içeren evrakların teslimine ilişkin tutanakta, teslim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde savunmasını vermedikleri ve ek süre talep etmedikleri takdirde diğer bilgi ve kanıtlara dayalı olarak karar verileceğinin açıkça belirtilmesi şarttır.
(3)Etik Kurul Onay Belgesi istenen proje başvuruları proje yürütücüsü tarafından yapılır. Kurul, etik kurul onay belgesi istenen projeleri çalışmanın amacı, yöntemi, yararları ve olası tehlikelerini, bütçesini göz önünde bulundurarak etik açıdan değerlendirir. Değerlendirme sonucunda “Uygundur”, “Düzeltilmesi Gerekir”, “Görevsizlik”, ya da “Uygun Değildir” şeklinde karar verir. “Düzeltilmesi Gerekir” kararı verilen proje başvuruları gerekli düzeltmeler yapılarak ve eksiklikleri giderilerek talep başvurusu tekrar yapılabilir. Araştırmanın düzeltilmesi ve tekrar başvurulması yönünde düzeltme kararı alınmışsa, talep edilen düzeltmeler açık bir şekilde proje yürütücüne iletilir. Kurul, dosya ile ilgili nihai kararını aldıktan sonra, karar proje yürütücüsüne elektronik ortamda bildirilir. Etik Kurul Onay Belgesi alan projelerde, proje onay aldıktan sonra ölçme araçlarında yapılacak değişiklikler tekrar Kurul’un onayına sunulmalıdır. Kurul onayına sunulmadan yapılan tüm değişikliklerin yasal ve idari sorumluluğu proje yürütücüsü ve araştırmacılara aittir. Kurulun olumlu görüş verdiği bir araştırmanın etik ilkelere uygun bir şekilde yapılmadığı tespit edilirse, kurul durumu ilk toplantısında gündemine alır ve Etik Kurul Onay belgesini iptal edebilir. Alınan karar ilgili proje ekibine ve ayrıca projenin yürütüldüğü ilgili birim/kurum amirliğine iletilir.
(4) Kurulda alınacak kararlar, kurulda tartışmaya açıldıktan sonra oylanır ve kurul üyelerince imzalanır. Karara muhalif kalan üye/üyeler karşı oy gerekçesini yazmak zorundadır.
(5)Etik ihlal başvurularında, kurulca alınan kararlar onaylanmak üzere rektörlüğe sunulur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Etik İhlali İncelemesi Sonucunda Yapılacak İşlemler
Madde 11– (1) Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemlerde bulunduğu tespit edilen kişiler hakkında ilgili mevzuat uyarınca gerekli disiplin işlemleri ile diğer idari, hukuki ve cezai işlemler kurulun rektörlüğe önerisi üzerine üniversite yönetim kurulu tarafından yapılır.
(2) Etiğe aykırı eyleme konu olan eser/eserlerle daha önce akademik unvan elde edilmiş ise kişi hakkında yapılan işlemler sonucunda alınan etik ihlal kararı sebebiyle bu unvanın geri alınıp alınmayacağı hususu kurulun rektörlüğe önerisi üzerine üniversite yönetim kurulu tarafından değerlendirilir.
(3) Etiğe aykırı eylemlerin gerçekleşmesi halinde asıl müellif, zarar gören veya hakları olumsuz etkilenen kişi ve kuruluşların rıza göstermesi ilgililerin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(4)Kurul tarafından bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı bir eylemin tespit edilmesi halinde üniversite tarafından ilgili yayının ortak yazarlarının görev yaptıkları kamu kurumuna da bilgi verilir.
(5) Etik ihlal kararları rektörlük tarafından en geç bir ay içerisinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına bildirilir.
Zamanaşımı
Madde 12– (1) İntihal ve sahtecilik şeklindeki etik ihlallerinde inceleme başlatılması herhangi bir süre sınırlamasına tabi değildir. Ancak bunların haricindeki etik ihlallerinde eylemin gerçekleştiği tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra etik inceleme yapılamaz.
(2) İntihal ve sahtecilik haricindeki diğer etik ihlallerinde, etik ihlal teşkil eden eylemin öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl içinde etik inceleme başlatılmaması halinde etik ihlal iddiası incelenemez.
Gizlilik
Madde 13– (1)Etik ihlali ile ilgili kurul kararları, genel düzenlemeler dışında gizlidir, etik kurulun tespitleri hakkında bu Yönergede belirtilen kişi, kurul ve kuruluşlar ile başvuru sahibinden başkasına bilgi verilmez.
Yeniden İnceleme
Madde 14 – (1) Kurulda daha önce incelenen ve esası hakkında bir karar verilen eserlere/projelere ilişkin aynı iddialarla/belgelerle yeniden yapılan başvurularda yeni bir inceleme yapılamaz. Bu halde eser ve projelere ilişkin iddiaların tamamen aynı olduğunun kurulca tespit edilmesi şarttır.
Etik İhlallerine İlişkin Kayıtlar
Madde 15– (1)Etik ihlal başvuruları kapsamında yapılan inceleme sonucunda alınacak kararlar Fen Bilimleri Enstitüsü ve üniversite tarafından gizlilik ilkesine riayet edilmek suretiyle uygun bir şekilde dosyalanıp saklanır.
Hüküm Bulunmayan Hâller
Madde 16 – (1)Bu yönergede hükmü bulunmayan hâllerde; “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” mevzuat hükümleri uygulanır.
(2) Doçentlik sınavına başvuruda bulunan adaylar dışında kalan kişiler hakkındaki bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin şikâyet ve ihbar başvuruları, hakkında iddiada bulunulan kişi bir başka enstitü veya yükseköğretim kurulu mensubu ise başvuru ilgili enstitü veya yükseköğretim kurumuna yapılmalıdır.
(3)Fen ve Mühendislik Bilimleri alanlarında çalışanlar insanlar ve hayvanlar üzerinde yapılacak araştırma ve uygulamalar içeren ilgili projelerde ihtiyaç duyulan Etik Kurul Onay Belgesi, Üniversite Senatosu tarafından onaylanmış (Gaziantep Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu, Gaziantep Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu-HADYEK, vb.) kurullardan alınması gerekmektedir.
Yürürlük
Madde 17– (1) Bu Yönerge, Üniversite Senato tarafından kabul edildiği tarihten itibaren yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 18– (1) Bu Yönerge hükümlerini Gaziantep Üniversitesi Rektörü yürütür.